SMOG PUNKT KRYTYCZNY TRUJĄCE POWIETRZE W KRAKOWIE

Co roku w Polsce z powodu smogu umiera przedwcześnie 50 tysięcy ludzi. To średniej wielkości miasto!  

Smog nie zabija od razu. Smog zabija powoli i jest w tym bardzo skuteczny, bo przed drobnymi cząsteczkami pyłu zawieszonego w powietrzu którym oddychamy nie sposób się w sposób stały i w pełni skuteczny uchronić. A prawda jest taka, że większość z nas nie chroni się wcale. Na całym świecie, według danych Światowej Organizacji Zdrowia, na skutek zanieczyszczeń powietrza przedwcześnie umiera ponad 3 mln ludzi.

Dziś jest 2 listopada - Święto Zmarłych. Nie bez powodu więc wybraliśmy właśnie ten dzień na publikację tego artykułu. 

Co to jest smog? Jak z nim żyć?

To zjawisko występuje wtedy, gdy w powietrzu znajduje się dużo zanieczyszczeń, a ukształtowanie terenu i warunki atmosferyczne, takie jak brak wiatru czy mgła, sprzyjają ich koncentracji. Jest więc to rodzaj brudnej, zalegającej mgły, składającej się z rozmaitych zanieczyszczeń: pyłów, spalin, gazów przemysłowych. Są w nim dioksyny, pyły zawieszone PM10 i PM2,5, a w nich siarka, rtęć, metale ciężkie, amoniak, związki azotu, ołów. Są też lotne zanieczyszczenia organiczne (WWA), np. benzen (C6H6) czy benzo(a)piren (C20H12) wpisany przez Międzynarodową Agencję Badania Raka (IARC) na listę najgroźniejszych kancerogenów. Słowo „smog” powstało w języku angielskim z połączenia dwóch słów: smoke (dym) i fog (mgła).

Czym są pyły zawieszone PM10, PM2,5 i  benzo(a)piren?

Pyły zawieszone PM10 to mieszanina cząstek stałych i ciekłych, będących zlepkiem różnych substancji, głównie toksycznych. Ich średnica jest mniejsza niż 10 mikrometrów (to pięć razy mniej niż grubość ludzkiego włosa). Takie cząstki mogą docierać do górnych dróg oddechowych i płuc.

Pyły zawieszone PM2,5 to również mieszanina substancji toksycznych (będąca składnikiem frakcji PM10), ale cząstki są bardzo drobne, o średnicy mniejszej niż 2,5 mikrometra. Te mogą docierać nie tylko do dróg oddechowych i płuc, lecz także przenikać do krwi. Im niższa wartość PM, tym mniejsze rozmiary i większa szkodliwość. Znajdujące się w smogu cząstki pyłów pochodzą z emisji bezpośredniej (ze źródeł komunalnych, transportu) lub powstają w atmosferze w wyniku reakcji między substancjami unoszącymi się w powietrzu.
 
Benzo(a)piren to rakotwórczy i mutagenny związek chemiczny będący przedstawicielem wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA). Głównym źródłem tej substancji jest spalanie paliw stałych w niskiej temperaturze - a więc węgla i drewna w domowych instalacjach grzewczych. Dopuszczalny średnioroczny poziom B(a)P to 1 ng/m3. 

Zdaniem WHO żadne stężenie tego związku chemicznego nie jest bezpieczne dla zdrowia, dlatego zamiast normy organizacja określiła wartość, która zwiększa prawdopodobieństwo nowotworu. W 2015 roku wszystkie stacje monitorujące jakość powietrza w Polsce odnotowały 40-krotność tej wartości.

W styczniu 2017 w południowej Polsce wystąpiło rekordowo wysokie zanieczyszczenie powietrza. Normy pyłów PM10 i PM2,5 zostały przekroczone nawet o ponad 3000% (czyli 30 razy)!

WYDARZENIA, Telewizja POLSAT

Według lekarzy istniej ścisły związek pomiędzy okresem zwiększonego zanieczyszczenia powietrza, a ilością zgonów. Zwiększona liczba zgonów w styczniu 2017 roku w porównaniu do stycznia 2016 to właśnie skutek smogu.

Z badań Śląskiego Centrum Chorób Serca w Zabrzu przeprowadzonych w latach 2006 - 2014 wynika, że w okresie występowania smogu liczba zawałów wzrasta o 12%, udarów mózgu aż o 16%, a zatorów płucnych – o 18%. Średnio do szpitala trafia wtedy o 14% więcej pacjentów niż zwykle, a o 6 % rośnie odsetek osób, które umierają w okresie alertu smogowego i tuż po nim. [1]

Na pewno słyszeliście o WIELKIM SMOGU LONDYŃSKIM. Tylko pomiędzy 5 a 9 grudnia 1952 roku, w Londynie, z nieznanych początkowo przyczyn,  zmarło nagle ponad 4 tysiące osób, a w następnych miesiącach kolejne 8 tysięcy osób. Lekarze szybko odkryli, że odpowiedzialny za to był właśnie smog. 

Wyniki ocen rocznych, przeprowadzanych przez Inspekcję Ochrony Środowiska, jednoznacznie wskazują, że za nieodpowiedni stan jakości powietrza w Polsce odpowiada w pierwszej kolejności zjawisko tzw. niskiej emisji, pochodzącej z sektora bytowo-komunalnego oraz z transportu.

POLSKA WĘGLEM STOI, ale nie jest to niestety powód do dumy. Polska energetyka w 80% opiera się na węglu. To więcej niż w innych krajach Europy i ma to swoje konsekwencje - POLSKA JEST KRAJEM SMOGU. Jesteśmy czerwoną wyspą na mapie Europy pod względem zanieczyszczenia powietrza pyłem zawieszonym i rakotwórczym benzo(a) piren (C20H12). W wielu polskich miejscowościach zanieczyszczenie powietrza bywa większe niż w Pekinie.  Od lat królujemy w rankingach najbardziej zanieczyszczonych miast Europy. W pierwszej 50-tce jest 29 polskich miast; w pierwszej 10-tce jest ich 6. To tragiczna sytuacja. 

"PUNKT KRYTYCZNY. Trujące powietrze", Fundacja WWF Polska

Smog to problem lokalny. Wbrew pozorom za fatalny stan polskiego powietrza nie odpowiada wielki przemysł. Nasze fabryki czy elektrownie zostały unowocześnione i szkodzą środowisku znacznie mniej niż 30 lat temu. Dziś ogromną rolę odgrywa tzw. niska emisja (czyli emisja na niskiej wysokości). To efekt ogrzewania domów węglem i innymi paliwami stałymi, spalanymi w piecach nie spełniających żadnych standardów emisyjnych. Większość z nich to kotły zasypowe, bezklasowe, tzw. "kopciuchy". Polacy palą w nich także odpadami węglowymi, czyli najgorszej jakości sortem węgla (mułem i flotokoncentratami), o wysokiej zawartości siarki, ołowiu i popiołu. Część tych substancji na skutek spalania trafia później do powietrza którym oddychamy. Tę sytuację ocenia się na równi z codziennym wypalaniem kilku papierosów, ale spróbujcie tylko przy oddychaniu się nie zaciągać ! Na ponury żart zakrawa też to, że wiele miejscowości sanatoryjnych, w których leczy się schorzenia układu oddechowego ma powietrze wyjątkowo złej jakości. "Paliwem" bywają również zwykłe śmieci i tworzywa sztuczne. Do niskiej emisji zalicza się także zanieczyszczenia powodowane przez transport oraz kotłownie osiedlowe, w obiektach handlowych i usługowych.

"PUNKT KRYTYCZNY. Trujące powietrze", Fundacja WWF Polska

W sezonie grzewczym 2015/16, naukowcy z Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie przeprowadzili w Małopolsce badania, które wykazały, że w Krakowie najwyższe stężenia pyłów odnotowano w dzielnicach domów jednorodzinnych. Wszystko czym mieszkańcy palą w piecach wisi w powietrzu. W raporcie GIOŚ napisano: "Głównym źródłem emisji pyłów do powietrza w Polsce jest spalanie paliw stałych poza przemysłem, głównie w mieszkalnictwie. Sektor komunalno-bytowy, wg danych Krajowego Ośrodka Bilansowania i Zarządzania Emisjami, jest odpowiedzialny za ok. 49% emisji pyłów do atmosfery i emisje te mają bezpośredni wpływ na występowanie epizodów smogowych."

"PUNKT KRYTYCZNY. Trujące powietrze", Fundacja WWF Polska

Głównym źródłem zanieczyszczeń powietrza w Małopolsce jest pół miliona kotłów na węgiel lub drewno. Większość z nich to kotły zasypowe, bezklasowe, tzw. „kopciuchy”, które emitują do powietrza ogromne ilości pyłów czy rakotwórczego benzo[a]pirenu.

------------------------------------------------------------------------------------------------------

* Ponad 98% mieszkańców Małopolski oddycha powietrzem o zawartości pyłu PM2,5 powyżej zaleceń WHO oraz zbyt dużą zawartością rakotwórczego benzo(a)pirenu.

* Szacuje się, że ponad 4 tysiące osób rocznie umiera w Małopolsce z powodu zanieczyszczenia powietrza.

* 3 mld zł rocznie to koszty związane z leczeniem chorych z powodu zanieczyszczeń powietrza i ich nieobecności w pracy.

* Przez ¼ roku w Małopolsce przekroczony jest dopuszczalny poziom pyłu zawieszonego PM10

Poziomu benzo(a)pirenu ponad 10-krotnie przekraczają poziom dopuszczalny.

------------------------------------------------------------------------------------------------------

[2]

Spektrum chorób na które jesteśmy narażeni w wyniku oddychania zanieczyszczonym powietrzem jest bardzo duże:

- układ krwionośny: zawał serca, nadciśnienie tętnicze, choroba niedokrwienna serca, zaburzenie rytmu serca, niewydolność serca

- układ nerwowy: problemy z pamięcią, niepokój, stany depresyjne, zmiany anatomiczne w mózgu przyśpieszenie się starzenia układu nerwowego, udar mózgu

- układ oddechowy: astma, rak płuc, przewlekła obturacyjna choroba płuc, częstsze infekcje dróg oddechowych. W 2013 roku WHO zaliczyła pyły zawieszone do kancerogenów, uznając, że mają one zauważalny i dobrze udowodniony wpływ na zwiększenie zachorowalności na raka płuc. 

- inne: problemy z oddychaniem, podrażnienie oczu, nosa, gardła; kaszel, katar, zapalenie zatok

- układ rozrodczy: bezpłodność

- wpływ na rozwój płodu: obumieranie płodu, przedwczesny poród / Badania wykazały, że jeśli kobieta w ciąży oddychała zanieczyszczonym powietrzem, jej dziecko może mieć kłopoty ze zdrowiem już przy narodzeniu, a potem jest bardziej narażone na zaburzenia rozwojowe i może mieć niższy iloraz inteligencji. Jak się ma więc polityczne wsparcie dla gospodarki opartej na węglu do ochrony życia poczętego? Ma się nijak. Taki dysonans.

- inne: są również dane wskazujące na związek zanieczyszczeń z zachorowaniami na cukrzycę, autyzm i demencję.

! Osoby szczególnie wrażliwe na zanieczyszczenie powietrza to dzieci i młodzież poniżej 25 roku życia, osoby starsze i w podeszłym wieku, osoby z zaburzeniami funkcjonowania układu oddechowego, chorzy na astmę, choroby alergiczne skóry i oczu, osoby z zaburzeniami funkcjonowania układu krwionośnego, osoby zawodowo narażone na działanie pyłów i innych zanieczyszczeń oraz osoby palące papierosy.

CZY SPORT W KRAKOWIE TO ZDROWIE?

ANNA: Dwóch naszych synów to sportowcy. Właśnie w tej chwili jeden z nich jedzie odebrać z rąk prof. Jacka Majchrowskiego, Prezydenta Miasta Krakowa nagrodę dla swojej szkoły. Jest świetnym szczypiornistą, lekkoatletą, najlepszym sportowcem szkoły, jest godzien ją reprezentować. Jestem z niego dumna. Nie zmienia to jednak faktu, że PRZEZ 1/4 ROKU GDY MOI SYNOWIE WYCHODZĄ Z DOMU NA TRENINGI MYŚLĘ O TYM, ŻE TO NIEKONIECZNIE SŁUŻY ICH ZDROWIU. Dlaczego? Bo poziom zanieczyszczenia powietrza w tym czasie w Krakowie jest masakryczny. Obserwuję go na bieżąco [NA TEJ STRONIE], a i tak powszechnie wiadomo, że normy zanieczyszczenia powietrza są w naszym kraju łagodniejsze niż w UE. Gdy stan powietrza jest bardzo zły Wojewódzki Zespół Zarządzania Kryzysowego i Polski Alarm Smogowy ostrzegają, że powinniśmy między innymi:

• unikać długotrwałego przebywania na otwartej przestrzeni dla uniknięcia długotrwałego narażenia na podwyższone stężenia zanieczyszczeń;

• ograniczyć duży wysiłek fizyczny na otwartej przestrzeni 

• nie uprawiać sportu

• nie wietrzyć mieszkania

• założyć maskę przeciwpyłową

• włączyć  odpylacz (ale nie ma go ani w szkołach moich synów, ani na halach sportowych na których trenują; nie mamy go też w domu)

Źródłami emisji gazów cieplarnianych w Polsce są:

"PUNKT KRYTYCZNY. Trujące powietrze", Fundacja WWF Polska

Problem trującego powietrza porusza film "PUNKT KRYTYCZNY. TRUJĄCE POWIETRZE" do obejrzenia którego gorąco was zachęcamy. To jeden z serii 10 pięciominutowych odcinków będących kontynuacją i rozszerzeniem filmu pt. „Punkt krytyczny. Energia odNowa” (do obejrzenia na TEJ STRONIE). Tematem filmów są zmiany klimatu i nieuchronna rewolucja energetyczna. Reżyserem dokumentu jest  Łukasz Bluszcz, a producentami Fundacja WWF Polska oraz stacja Discovery Channel Polska.  Twórcy w jasny sposób pokazują, dlaczego klimat nagle się zmienia i przed jakimi wyzwaniami w związku z tym staje nasza cywilizacja. Dowiadujemy się co sprawiło, że równowaga klimatu na Ziemi została zachwiana i jakie są tego skutki. Film ten uświadamia nam w jaki sposób my sami, mniej lub bardziej świadomie, przyczyniamy się do wzrostu emisji gazów cieplarnianych.

"PUNKT KRYTYCZNY. TRUJĄCE POWIETRZE"

KRAKÓW JUŻ WIELOKROTNIE OSIĄGNĄŁ PUNKT KRYTYCZNY ZANIECZYSZCZENIA POWIETRZA. 

I niestety ciągle bijemy kolejne rekordy poziomu pyłu zawieszonego PM10, PM2,5 oraz innych zanieczyszczeń. Nadszedł już najwyższy czas by podjąć wszelkie kroki, które mogą to zmienić.  

MIESZKAMY W KRAKOWIE - ŚWIATEŁKIEM W TUNELU ZE SMOGU JEST NAM USTAWA ANTYSMOGOWA DLA MAŁOPOLSKI

Kraków – od 1 lipca 2017 

* Zakaz spalania węgla złej jakości i wilgotnego drewna. 

Kraków – od 1 września 2019
* Całkowity zakaz spalania węgla i drewna w kotłach, piecach i kominkach.

Małopolska poza Krakowem – od 1 lipca 2017

* Zakaz spalania mułów i flotów węglowych oraz wilgotnego drewna. 
* Nowe kotły, piece i kominki na węgiel lub drewno muszą spełniać wymagania ekoprojektu.  

 
Wszystkie szczegółowe informacje na temat Ustawy Antysmogowej dla Małopolski znajdziecie [NA TEJ STRONIE]

Czy wprowadzona ustawa antysmogowa ma wady? 

* Ma jedną zasadniczą wadę - nie będzie obowiązywać w całym kraju. Niezależnie od tego jak rygorystyczne przepisy zostaną wprowadzone w samym Krakowie czy innych miastach, to my tu nie żyjemy  pod jakimś magicznym kloszem. Dopóki w gminach ościennych będzie można nadal palić w "kopciuchach" złej jakości węglem to sytuacja nie poprawi się diametralnie, wiatr nam to wszystko przywieje i dalej będziemy kisić się w smogu. Potrzeba odwagi politycznej aby taką ustawę wprowadzić na terenie całej Polski, a jej wśród rządzących nie ma.

* Ustawa wprowadza od 1 września 2019 roku całkowity zakaz spalania drewna w kotłach, piecach i kominkach na terenie Krakowa nie czerpiąc tym samym z doświadczeń innych krajów takich jak Austria czy Niemcy gdzie domowe systemy ogrzewania zasilane drewnem są niezwykle popularne. Rozwój technologii niewielkich urządzeń grzewczych zasilanych biomasą idzie tam w parze z zaostrzaniem norm dotyczących emisji zanieczyszczeń, dzięki czemu wspomniane kraje są dziś europejskimi liderami w dziedzinie czystego spalania drewna w paleniskach piecowych i kominkowych. Dzięki zastosowaniu nowoczesnych technologi (dostępnych zresztą w Polsce) piece akumulacyjne opalane drewnem zostały określone tam jako nieszkodliwe dla środowiska naturalnego. Te technologie moglibyśmy wdrażać również w Krakowie za czym postulowali członkowie Małopolskiego Cechu Zdunów.  "Drewno jest ekologicznym, odnawialnym źródłem energii i eliminacja drewna, jako paliwa nie wydaje się racjonalne w warunkach coraz powszechniejszego stosowania odnawialnych źródeł energii. Dodatkowo, zakaz wykorzystywania drewna jako paliwa w kominkach domowych wydaje się także niekorzystny ze społecznego punktu widzenia, tym bardziej, że biomasa jest bardzo łatwo dostępnym na rynku paliwem, nie tylko na obszarach rolniczych i może być alternatywą energetyczną w budownictwie. Cena ciepła wytworzonego  z drewna może być wielokrotnie niższa niż przy stosowaniu innych paliw, gdyż wyprodukowanie jednostki ciepła z wykorzystaniem biomasy wymaga mniejszych nakładów inwestycyjnych niż w przypadku innych rodzajów odnawialnych źródeł energii."[3]

Przedstawiamy fragment  APELU ŚRODOWISK ZDUŃSKICH dotyczącego całkowitego zakazu palenia drewnem :

"- Mieszkańcy zostaną bez powodu pozbawieni dostępu do najtańszego źródła ciepła służącego do ogrzewania budynków mieszkalnych, mimo, że dzisiejsze ogrzewacze pomieszczeń mogą im już (w sposób proekologiczny) zabezpieczyć to technicznie na poziomie 2-krotnie tańszym niż z węgla, a nawet 6-krotnie tańszym niż z gazu. Zniknie możliwość zastąpienia starych „kopciuchów” węglowych nowoczesnymi, proekologicznymi i nisko emisyjnymi paleniskami na drewno – polskie OZE. Wykluczenie zaś przez krakowską uchwałę antysmogową alternatywnego dostępu mieszkańców do najtańszego źródła ciepła, jest działaniem niedopuszczalnym z punktu widzenia standardów europejskich krajów demokratycznych, oraz pozbawianiem ich słusznych praw i przywilejów.
- Cofa nas w stosunku do światowych i europejskich standardów w stosowaniu rozwiązań, które mają promować rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii (OZE), którym dla nas jest przede wszystkim drewno – biomasa drzewna. Tym samym ogranicza możliwość zmniejszania emisji CO2 do atmosfery blokując możliwość zastąpienia kopalnych źródeł energii opartych o spalanie węglowodorów, odnawialnymi – zwłaszcza z drewna – polskiego OZE. "

Jak urzędnicy powinni zareagować na zgłoszenie o spalaniu śmieci i innych odpadów? 

[NA TEJ STRONIE] znajdziecie bardzo ciekawy artykuł na ten temat. 

! Każdy z nas pozostawia po sobie ślad węglowy, czyli sumę emisji gazów cieplarnianych, które powodują globalne ocieplenie. Energia zużywana do ogrzewania domów jest jednym z czynników które decydują o jego wielkości.  

! Każdy z nas jest odpowiedzialny za zanieczyszczenie powietrza - źle ogrzewając mieszkania, nie korzystając z komunikacji miejskiej albo nie reagując na szkodliwe zachowania innych ludzi. Niewielkim nakładem pracy możemy mu zapobiegać: nie paląc śmieciami, węglem lub mokrym drewnem, rezygnując z jazdy samochodem i wywierając presję na władze i służby zajmujące się zanieczyszczeniami, takie jak straż miejska.

! Bez zmiany mentalności ludzi powietrze w Krakowie nie poprawi się jeszcze przez długie lata. 

! Zmiana nawyków nie jest oczywiście rzeczą prostą. Nikt z nas nie lubi ograniczeń, wyrzeczeń i ponoszenia kosztów. Bronimy się przed nimi. Musimy jednak pamiętać, że ten świat nie jest naszą własnością. Jesteśmy tu tak naprawdę tylko na chwilę. Brak zmian to przestępstwo wobec przyszłości. Ten świat to nasza spuścizna. Chcemy by nasze dzieci, wnuki i prawnuki mogły cieszyć się jego pięknem nie w mniejszym stopniu niż my teraz.

Niektórzy myślą, że zmiana klimatu to problem przyszłości, ale to dzieje się już dziś. To najważniejszy problem naszych czasów bo ostatnia dekada była najcieplejszą w historii. Nasz świat zmienia się szybciej niż kiedykolwiek i nie mamy prawa patrzeć na to bezczynnie.  

! Dzięki paliwom kopalnym zaczęliśmy przekształcać świat, aż w końcu zagroziliśmy samym sobie i planecie na której żyjemy. Rok 2016 był najgorętszy w historii pomiarów temperatury. A wcześniej 2015, a jeszcze wcześniej 2014. Nie ma żadnych wątpliwości że globalne ocieplenie się nasila i że to my ludzie jesteśmy za nie odpowiedzialni. Od ponad 100 lat naukowcy wiedzą, że jeśli wypuszczamy do atmosfery dwutlenek węgla i inne gazy cieplarniane to klimat się ociepli.

 

ARTYKUŁY POWIĄZANE:

ZRÓWNOWAŻONY TRANSPORT W KRAKOWIE. PUNKT KRYTYCZNY.

 

 

REWOLUCJA ŻYWIENIOWA PUNKT KRYTYCZNY

Źródła danych do projektu "PUNKT KRYTYCZNY": http://energiaodnowa.pl/wp-content/uploads/2016/02/%C5%B9r%C3%B3d%C5%82a-danych.pdf
oraz

[1]http://www.newsweek.pl/polska/smog-wplyw-na-organizm-zanieczyszczenia-powietrza-choroby,artykuly,403011,1.html
[2]https://powietrze.malopolska.pl/wp/wp-content/uploads/2017/07/ulotka_antysmogowa_Malopolska.pdf 
[3] Ciepłownictwo,Ogrzewnictwo, Wentylacja - Źródła ciepła małej mocy w systemach ogrzewania Cz. 1 Piecokominki - aspekty techniczne, ekonomiczne, ekologiczne i estetyczne LESZEK KURCZ MARIUSZ FILIPOWICZ KRZYSZTOF SORNEK MATEUSZ SZUBEL  KAMILA RZEPK  JACEK RĘKA